ÇOCUK VE BEBEKLERDE KORONAVİRÜS ENFEKSİYONU (COVID-19)
İlk kez Çin’in Wuhan şehrinde tespit edilen bu yeni tip koronavirüsün neden olduğu hastalığa 2019 koronavirüs hastalığı (COVID-19) adı verilmiştir.
COVID-19 virüsü; Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) ve bazı soğuk algınlığına yol açan yapan virüsler ile aynı aileye bağlı, yeni tip bir virüstür.
Koronavirüs hastalığı (COVID-19) çocuklar arasında tüm yaş gruplarını etkileyebilmektedir. Fakat enfekte olan çocukların çoğu erişkinler kadar ağır geçirmemekle beraber bir kısmı hiç semptom göstermemektedir.
COVID-19 Hastalığı Nasıl bulaşır?
Virüs; hastalığa yakalanmış kişinin (öksürme ve hapşırma suretiyle) solunum yolu ile ortama yaydığı damlacıklar ile doğrudan temas edilmesi veya virüs bulaşmış yüzeylere dokunulması halinde bulaşır. COVID-19 virüsü, yüzeylerde saatlerce yaşayabilse de basit dezenfektanların çoğu virüsü öldürmek için yeterlidir.
Bir Çocuğun COVID-19 Hastalığına Yakalanma Olasılığı Ne Kadardır?
Tüm çocuklar COVID-19'a neden olan virüse yakalanma potansiyeline sahip olsa da, yetişkinler kadar sık hasta olmamaktadırlar. Çoğu çocuğun ya hafif semptomları olmakta veya hiçbir semptomu olmamaktadır.
ABD'de çocuklar tüm COVID-19 vakalarının yaklaşık %13'ünü oluşturmaktadırlar. Araştırmalar, 10 ila 14 yaş arasındaki çocukların, 20 yaş ve üzerindeki kişilere kıyasla COVID-19'a neden olan virüse yakalanma olasılığının daha düşük olduğunu göstermektedir.
Bununla birlikte, bazı çocuklar COVID-19 hastalığını ciddi şekilde geçirebilmektedirler. Bazı çocukların hastaneye yatırılmaları, bazılarının yoğun bakım ünitesinde tedavi edilmeleri veya rahat nefes alabilmeleri için solunum cihazı desteğine ihtiyaç duyabilmektedir. Bunun yanı sıra; obezite, diyabet ve astım gibi altta yatan hastalıkları olan çocuklar, COVID-19 hastalığı açısından daha ciddi risk altındadırlar. Doğuştan kalp hastalığı, genetik rahatsızlıkları veya sinir sistemini veya metabolizmayı etkileyen rahatsızlıkları olan çocuklar da COVID-19 hastalığını daha ağır geçirme riskini taşımaktadırlar.
Bazı çocuklar da, ilk iyileşmelerinden sonra COVID-19 semptomları ile yaşamaya devam etmektedirler.
Çocuklar Neden COVID-19 Enfeksiyonuna Farklı Şekillerde Tepki Veriyor?
Bu sorunun cevabı henüz net değil. Fakat, toplumda sık görülen ve soğuk algınlığı gibi hastalıklara neden olan başka koronavirüsler de olduğu için çocukların COVID-19'dan ciddi şekilde etkilenmeyebileceği öne sürülmektedir. Çocuklar sıklıkla soğuk algınlığı geçirdiğinden dolayı, bağışıklık sistemleri onları COVID-19'a karşı korumak için bir miktar hazır olabilir. Çocukların bağışıklık sistemlerinin virüsle, yetişkinlerin bağışıklık sistemlerinden farklı şekilde etkileşime girmesi de mümkündür. Bazı yetişkinlerin bağışıklık sistemleri virüse aşırı tepki vererek vücutlarının daha fazla zarar görmesine neden olabiliyorken, bu durum çocuklarda daha az olası olabilir.
Bebekler COVID-19'dan Nasıl Etkilenir?
1 yaşın altındaki bebeklerde, büyük çocuklara göre COVID-19 ile ciddi hastalık geçirme riski daha yüksek olabilmektedir. Bu muhtemelen olgunlaşmamış bağışıklık sistemlerinden ve hava yollarının daha küçük olmasından kaynaklanmaktadır. Bu da solunum yolu virüsü enfeksiyonları ile daha sık solunum problemleri yaşamalarına neden olabilmektedir.
Yeni doğanlar, doğum sırasında veya doğumdan sonra kendilerine bakan kişilerden bulaşmak suretiyle COVID-19'a neden olan virüs ile enfekte olabilirler. COVID-19 enfeksiyonu geçiriyor iseniz veya yaşamakta olduğunuz şikayetler nedeniyle test sonuçlarını bekliyorsanız ve doğumdan sonra bir yenidoğan bebeğe bakmak zorunda iseniz bir maske takmanız ve yenidoğan bebeğe bakarken ellerinizin temiz olmasına mutlak surette dikkat etmeniz gerekir. Hastanedeyken yeni doğmuş bebeğinizin beşiğini yatağınızın yanında tutmanızda bir sakınca yoktur, ancak mümkün olduğunda bebeğinizle aranızda makul bir mesafe bırakmanız da önerilir. Bu adımlar atıldığında, yenidoğan bebeğin COVID-19 virüsü ile enfekte olma riski düşüktür. Bununla birlikte, ciddi şekilde COVID-19 geçirmekte iseniz, yeni doğan bebeğinizden geçici olarak ayrılmanız gerekebilir.
COVID-19 belirtileri taşımakla beraber test yapılamayan ve herhangi bir semptomu olmayan bebekler duruma göre hastaneden taburcu edilebilir. Bebeğe bakan kişilerin kendilerini korumak için yüz maskeleri takmaları ve ellerini yıkamaları önerilir. Bebeğin sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından 14 gün boyunca telefonla, sanal ziyaretlerle veya yüzyüze ziyaretlerle sık sık takibi gereklidir. COVID-19 testi negatif çıkan bebekler hastaneden eve gönderilebilir.
Çocuklarda COVID-19 Belirtileri Nelerdir?
Çocuklar ve yetişkinler benzer COVID-19 belirtilerine sahip olmakla beraber çocukların semptomları daha hafif ve soğuk algınlığına benzerdir. Çoğu çocuk 1-2 hafta içinde iyileşir. Olası semptomlar (belirtiler) şunları içerebilir:
- * Ateş ve titreme
- * Burun tıkanıklığı ve burun akıntısı
- * Öksürük
- * Boğaz ağrısı
- * Nefes darlığı
- * Halsizlik
- * Baş ağrısı
- * Kas ağrıları veya yaygın vücut ağrıları
- * Mide bulantısı ya da kusma
- * İshal
- * Yeni başlamış tat veya koku kaybı
- * Göbek ağrısı
- * Bebeklerde yetersiz beslenme veya iştahsızlık
- * Huzursuzluk
Çocuğunuzun COVID-19 semptomları varsa ve siz de COVID-19 olabileceğini düşünüyorsanız, çocuğunuzun doktoru ile iletişime geçin. Tıbbi bakım almanın yanısıra, çocuğunuzu mümkün olduğunca evden dışarı çıkarmayın ve başkalarından uzak tutun. Mümkünse, çocuğunuzun aile üyelerinden ayrı bir yatak odası ve banyo kullanmasını sağlayın. Uygun olduğu şekilde karantina ve izolasyon önlemleriyle ilgili olarak Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) ve hükümetinizin tavsiyelerine uyun.
Çocuğunuzu COVID-19 için test edip etmemeye karar vermek için kullanılan yöntemler, yaşadığınız yere bağlı olarak değişebilir. Doktorunuz çocuğunuzun belirti, muayene bulgularına ve ayrıca COVID-19 teşhisi konmuş biriyle yakın temasta bulunup bulunmadığına göre COVID-19 için teşhis testleri yapılıp yapılmayacağını belirleyecektir. Doktor, çocuğunuzun ciddi hastalık riski altında olup olmadığını da test etmeyi düşünebilir.
Sağlık kuruluşu COVID-19'u test etmek için burnun arkasından örnek almak için uzun bir sürüntü testi kullanır (nazofaringeal sürüntü). Numune daha sonra test için bir laboratuvara gönderilir. Çocuğunuz öksürüyorsa ve balgam çıkarabiliyorsa bu numune de test için çalışılabilir.
Çocuklarda Multisistem İnflamatuar Sendrom (MIS-C) Nedir?
Çocuklarda multisistem inflamatuar sendrom (MIS-C), vücudun bazı bölümlerinin (kalp, akciğerler, kan damarları, böbrekler, sindirim sistemi, beyin, cilt veya gözler gibi) ciddi şekilde iltihaplandığı ciddi bir durumdur. Pozitif antikor testi sonuçlarıyla, bu çocukların birçoğunun geçmişte COVID-19 virüsü ile enfekte olduğu gösterilmiştir. Bu sendromun COVID-19 ile ilgili aşırı bir bağışıklık yanıtından kaynaklandığı düşünülmektedir.
MIS-C'nin Olası Belirtileri Ve Semptomları Şunları İçerir:
* 24 saat veya daha uzun süren ateş
- * Kusma
- * İshal
- * Mide ağrısı
- * Deri döküntüsü
- * Nabızın hızlı atması
- * Hızlı nefes alma
- * Gözlerde kızarılık
- * Dudaklarda ve dilde kızarıklık veya şişme
- * Alışılmadık derecede yorgunluk hissi
- * Ellerde veya ayaklarda kızarıklık veya şişme
- * Baş ağrısı, baş dönmesi veya sersemlik
- * Büyümüş lenf düğümleri
MIS-C'nin Acil Durum Uyarı İşaretleri Şunları İçerir:
Uyanmada güçlük veya uykuya meyil
- Nefes almada zorluk
- Yeni başlamış bilinç bulanıklığı
- Cilt, dudaklar veya tırnak yataklarının soluk, gri veya mavi renkli olması
- Şiddetli mide ağrısı
Çocuğunuzda bu şikayetlerden bir veya birkaçı varsa en yakın sağlık kuruluşuna götürmenizde veya 112’yi aramanızda fayda vardır.
COVID-19 Tedavisi?
Şu anda, etkili bir anti-koronavirüs ilacı olmamakla beraber hafif vaklarda destek tedavisi verilmektedir. Yani ateşi olan hastalara özellikle parasetamol içeren ateş düşürücüler verilebilir. Beslenme desteği ve sıvı alımına dikkat edilmelidir. Ağır vakalarda ise özellikle oksijen ve solunum desteği, damaryolundan sıvı tedavisi, mevcut enfeksiyonun üzerine bakteriyel enfeksiyon eklenmişse antibiyotik tedavisinin yanısıra bazen steroid tedavisi de gerekebilmektedir.
Çocuklarda COVID-19 aşısı
Çocukların Neden Bir COVID-19 Aşısına İhtiyaçları Vardır?
COVID-19 aşısı, çocuğunuzun COVID-19 virüsünü kapmasını ve yaymasını önleyebilir. Çocuğunuz COVID-19 ile enfekte olursa, COVID-19 aşısı onun ciddi şekilde hastalanmasını önleyebilir.
Çocuğunuza COVID-19 aşısı yaptırmak, pandemi nedeniyle yapamadığı şeyleri yapmaya başlamasına da olanak tanır.
Çocuklar İçin COVID-19 Aşısı Var Mı?
Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı, 12 ila 15 yaş arası çocuklar için acil kullanım izni kapsamında mevcuttur. FDA ayrıca bu aşıyı 16 yaş ve üzeri kişilerde COVID-19'u önlemek için onaylamıştır. Bu aşı 21 gün arayla iki enjeksiyon gerektirir. İkinci doz, gerekirse ilk dozdan altı hafta sonra verilebilir.
Araştırmalar, Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısının 12-15 yaş arası çocuklarda COVID-19 virüsünü önlemede %100 etkili olduğunu göstermiştir. Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı ayrıca 16 yaş ve üstü kişilerde COVID-19 ile ciddi hastalıkları önlemede %91 etkilidir. Küçük çocuklarda COVID-19 aşılarının kullanımı ile ilgili çalışmalar da devam etmektedir.
COVID-19’dan Korunma Yolları Nelerdir?
Siz veya çocuğunuz COVID-19 aşısı yaptırmadıysanız, COVID-19 virüsünü kapmanızı ve başkalarına bulaştırmanızı önlemek için atabileceğiniz birçok adım vardır. Dünya Sağlık Örgütü size ve ailenize şunları önermektedir:
Ellerini temiz tut. Ellerinizi sık sık su ve sabunla en az 20 saniye yıkayın veya en az %60 alkol içeren alkol bazlı el dezenfektanı kullanın. Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu dirseğinizle veya mendille kapatın. Kullanılmış mendili atın ve ellerinizi yıkayın. Gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının. Çocuklarınızın eve döndükten hemen sonra, tuvalete gittikten sonra ve yemek yemeden önce ellerini yıkamasını sağlayın. Küçük çocuklara, başparmakları ve ellerinin arkası da dahil olmak üzere, parmaklarının arasına ve parmak uçlarına kadar sabunu nasıl sürmeleri gerektiğini gösterin. Çocuklarınızı "Mutlu Yıllar" şarkısının tamamını iki kez (yaklaşık 20 saniye) söylemeye teşvik edin, böylece ellerini temizlemek için ihtiyaç duydukları zamanı harcarlar.
Sosyal mesafeye dikkat edin. Çocuğunuzun ve evinizdeki herkesin, evinizde yaşamayan kişilerle yakın temastan (yaklaşık 6 fit veya 2 metre içinde) kaçındığından emin olun. Semptomları olmayan kişiler virüsü yayabileceğinden, yüz yüze oyun buluşmalarından kaçınmak en düşük riski oluşturur. Aynı önleyici tedbirleri uygulayan arkadaşlarla ara sıra yüz yüze oyun buluşmaları yapmak orta derecede bir risk oluşturur. Bu tür oyun buluşmalarına izin veriyorsanız, onları dışarıda tutun ve çocukların birbirlerinden 2 metre uzakta durduklarından emin olun. Çocuğunuza bu mesafeyi bir kapının veya bir yetişkinin bisikletinin uzunluğu olarak tanımlayabilirsiniz. Çocuğunuzun COVID-19 riskini azaltmak için, basketbol gibi ortak ekipman gerektiren veya fiziksel mesafeye uymayan faaliyetlere katılmasını sınırlandırmayı düşünebilirsiniz. Çocuğunuzu, telefon görüşmeleri veya görüntülü sohbetler yoluyla arkadaşlarınızla ve sevdiklerinizle iletişim halinde olmaya teşvik edin. Çocuğunuzu meşgul etmek için sanal aile yemekleri, oyun geceleri veya oyun günleri düzenlemeyi düşünün.
Evinizi temizleyin ve dezenfekte edin. Masalar, kapı kolları, sert arkalıklı sandalyeler, ışık anahtarları, uzaktan kumandalar, elektronik cihazlar, kulplar, masalar, tuvaletler ve lavabolar gibi sık dokunulan ortak alanlarda her gün yüzeyleri temizleyin. Ayrıca, bebeğin alt değiştirme masası gibi kolayca kirlenen alanları ve karyola, oyuncak sandığı ve oyuncaklar gibi çocuğunuzun sık dokunduğu yüzeyleri temizleyin. Çocuğunuzun ağzına koyduğu oyuncakları temizlemek için sabun ve su kullanın. Sabunu duruladığınızdan ve oyuncakları kuruttuğunuzdan emin olun. Çocuğunuzun yatak takımını ve yıkanabilir peluş oyuncaklarını gerektiği gibi mümkün olan en sıcak ortamda yıkayın. Çocuğunuzun eşyalarına dokunduktan sonra ellerinizi yıkayın. COVID-19'lu bir bebeğe bakıyorsanız, bezini değiştirdikten veya bebeğin yatağını, oyuncaklarını veya şişelerini tuttuktan sonra ellerinizi yıkayın.
Bez yüz maskeleri takın. CDC, kalabalık bir etkinlik gibi COVID-19 bulaşma riskinin yüksek olduğu kapalı kamusal alanlarda ve açık havada yüz maskesi takılmasını önerir. Daha fazla maske gereksinimi, tamamen aşılanmış veya aşılanmamış olmanıza bağlı olarak farklılık gösterir. Çocuğunuz 2 yaşında veya daha büyükse, COVID-19'un başkalarına yayılmasını önlemek için evinizde yaşamayan kişilerin yanındayken bez yüz maskesi takmasını sağlayın. 2 yaşından küçük bir çocuğa, solunum problemi olan bir çocuğa veya maskeyi yardımsız çıkarmasına engel olacak bir rahatsızlığı olan bir çocuğa yüz maskesi takmayın.
Ayrıca çocuğunuzun aşılarını takip edin. Bu özellikle 2 yaşın altındaki bebekler ve küçük çocuklar için önemlidir. COVID-19'a neden olan virüsü kapma korkusunun, diğer ciddi hastalıkları önlemek için çocuğunuzun aşılarını yaptırmasına engel olmasına izin vermeyin. Uygun çocuklara diğer aşılarla aynı gün içinde bir COVID-19 aşısı yapılabilir.
COVID-19 virüsünün yayılmasını önlemek için yönergeleri takip etmek özellikle çocuklar için zor olabilir. Sabırlı olup iyi bir rol model olursanız, çocuğunuzun istediklerinizi yerine getirmesi daha olası olacaktır.